Говь-Алтай аймгийн Бугат сумын нутаг дэвсгэрт орших Алаг хайрхан уул нь аргаль,

янгир, ирвэс, шилс, хойлог зэрэг ховор ан амьтад тархсан, вансэмбэр, юмджин,

сэржмядаг, бамбай, нохойн хошуу зэрэг эмийн ургамал ургадаг Алтайн нурууны дунд хэсгийн

өндөр уулсын төлөөлдийг байгалийн зэсгэлэнт нутгуудын нэг юм.

Сүүлийн жилдэд эмийн ургамлыг их хэмжээгээр замбараагй түүх явдал гарч, хүний

үйл ажиллагааны нөлөөгөөр амьтан, ургамлын нөөц хомсдож байсан учраас УИХ-ын 1996 оны

43 дугаар тогтоолоор байгалийн унаган т!рх, хэв шинжийг хадгалах м!н ховор, ховордсон

амьтан, ургамлыг хамгаалах зорилгоор байгалийн нөөц газрын ангиллаар улсын тусгай

хамгаалалтад авсан байна.

Алаг хайрхан уулын хажуу эгц бөгөөд эртний мөстлийн үеийн мөсөн голын нөлөөгөөр

үүссэн хунх, тэвшин хөндий элбэг. Энэ нутаг нь Алтайн уулт өндөрлөгийн мужид багтдаг

бөгөөд Бүс, Барзан, Алаг хайрхан, Буга хайрхан, Бага хайрхан зэрэг салбар уулсаас тогтоно. Энэ

уул нь зн талаасаа маш хэц, энэ уулын орой дээрээс Ховд аймгийн Баатар хайрхан, Завхан

аймгийн Отгонтэнгэр, Говь-Алтай аймгийн Сутай хайрхан зэрэг м!нх цаст уулс, Шарга, Цэнхэр

номин, Хонь усны говиуд тод харагддаг. Алаг хайрхан уулын ноён оргил нь д.т.д 3738 м !нд!рт

оршдог б!г!!д Бугат сумын олон гол, горхи, булаг шандууд энэх уулнаас эх авч урсдаг. Алаг

хайрхан уулнаас Их, бага Улиастайн гол эх аван урсаж Алаг нуурт цутгадаг, уг голын х!ндий

нь улиас модон т!г!лтэй ба дээр ед энэ нутагт хар мод ургадаг, халиун буга идээшиж байсны

ул м!р болох хар модны !г!рс!н хожуул, бугын эврийн хугархай одоог хртэл хадгалагдан

үлдсэн. Сүүлийн жилдэд энэ газарт халиун буга тохиолдлын байдалтай нутагших болсон.

 Алаг хайрханы БНГ-ын хилийн зааг, газар нутгийн хэмжээ

Засгийн газрын 1996 оны 166 дугаар тогтоолоор Алаг хайрхан уулын БНГ-ын хилийн

заагийг нь тогтоосон байна. Алаг хайрханы БНГ-ын хилийн заагийг зураг 4-т злэв.

Алаг хайрхан БНГ-ын хилийн зааг: Бижийн голын зн талын 2526.0 тоот, зн хойш

орших 2924.0 тоот, Цалуугийн хонхорын эхээр х!ндл!н гарч 3168.0 тоот, 3056.0, 3148.0

тоотууд, зн урагш орших 3145.0 тоот, баруун урагш орших 3385.0 тоот, зн урагш орших

2750.0, 2975.0 тоотууд, Улаан зайвар (2958.6), баруун урагш орших Сонгинотын бор (2827.0),

зн урагш орших 2441.0 тоот, урагш орших Бага гол, Улиастай голын уулзвар, зн урагш

орших 1920.0 тоот, баруун тийш орших 2203.3 тоот, баруун хойш орших 2673.0 тоот, Дунд

хайрхан уулын !в!рт орших булаг, 2156.0, 2425.0, 2526.0 тоотууд.

Газар нутгийн хэмжээ: Алаг хайрхан уулын байгалийн н!!ц газар нь 36400 га талбай

бхий газар нутгийг хамардаг. Газрын нэгдмэл сангийн ангиллаар БНГ нь бхэлдээ х!д!! аж

ахуйн газарт хамаарагддаг ба х!д!! аж ахуйн газар нь нийтдээ бэлчээрт ордог.

Геоэкологийн хрээлэн, 2010 он 16

Говийн их ДЦГ-ын “Б” хэсэг, АХБНГ-ын менежментийн тлвлг

2.2.3. Алаг хайрханы БНГ-ын байгалийн нхцл

Байгалийн мужлал, ландшафт: БНГ-ын газар нутгийн ихэнх хэсэг нь Алтайн уулархаг

их мужийн Монгол Алтайн х!мб!н-цулдам уулт !нд!рл!гийн мужийн Алтайн !мн!д хэсгийн

х!мб!н-цулдам уул, уулс дотоодын хотгор бхий уулын нуга, уулын хээрийн дэд мужид, БНГ-

ын зн !мн!д хэсгийн багахан газар нутаг Алтайн уулархаг их мужийн Говь-Алтайн бэлэрхэг

уулын мужийн Говь-Алтайн баруун хэсгийн бэлэрхэг уул, уулс дотоодын хотгор бхий ц!лж

хээр, заримдаг ц!лийн дэд мужид тус тус хамаарагдана. БНГ-ын !мн!д хэсгийн багахан газар

нутаг Т!в Азийн !нд!рл!г тал, хотгор, уулт их мужийн Баруун хуурайн бэлэрхэг уул, уулс

хоорондын хотгор бхий ц!лийн мужид хамаарагдана.